यति खतरनाक छ फेसबुकमा चलिरहेको ‘टेन इयर्स च्यालेन्ज’

एजेन्सी, ४ माघ : सामाजिक सञ्जालमा सधै नयाँ ट्रेण्ड चलिरहन्छ । आजभोली पनि एउटा यस्तै ट्रेण्ड चलिरहेको जस अन्तर्गत प्रयोगकर्ता आफ्नो दसवर्ष पुरानो तस्वीरलाई पोस्ट गर्दैछन् । ‘टेन इयर्स च्यालेन्ज’ नाम दिइएको यो ट्रेण्डले प्रयोगकर्तालाई धरै लाइक्स र कमेन्ट त बटुल्न सहयोग गरेको छ तर यो लाइक्स कमेन्ट र ट्रेण्ड कति खतरा छ भनेर आजसम्म कसैले सोचेकोे छैन । हामी सामाजिक सञ्जाल चलाउँदा एउटा के कुरा भूल्छौं भने वास्तवमा यो एउटा घरको जसको चाबी सबैसँग हुन्छ चाहे हामीले उनीहरुलाई दिउ या नदिउँ ।

यो च्यालेन्जलाई लिएर अहिले जुन बहस चलिरहेको त्यो यो हो कि यस्तो च्यालेन्ज प्रयोगकर्ताको गोपनियताको लागि कति हानिकारक छ त । यसको माध्यमबाट कतै प्रयोगकर्ताले आफ्नो गोपनियता खतरामा त लगाइरहेका छैनन् ।

फेसबुकले लामो समयदेखि प्रयोगकर्ताको गोपनियता नीतिलाई लिएर समस्या र आलोचनाहरु झेलिरहेको छ । २०१८ को वर्षमा धेरैवटा सन्दिग्ध संस्थाहरु फेसबुकसँग जोडिन आए यसले फेसबुकको छविलाई नि वास्तवमा सन्दिग्ध बनाउँदै आएको छ
।

अब हामीले सोच्ने समय आएको छ कतै ती च्यालेन्जहरुबाट प्राप्त तथ्यांक र सूचनालाई यी कम्पनीहरुले संकलन गरेर आफ्नो फाइदाको लागि प्रयोग त गरेका छैनन् ।

के यो ट्रेण्ड फेसबुकले सेट गरेको हो भन्ने विषयमा थाहा पाउन अघि फेसबुकले अनुहार पहिचान गर्ने प्रविधि ‘फेशियल रिकग्निशन टेक्नोलोजी’ को गोप्य पाटोलाई लिएर निकै आलोचित भइसकेको कुरा बुझ्नुपर्छ । हामी जुन दश वर्ष अघि यस्तो देखिन्थे अब यस्तो देखिन्छु वाला खेल खेल्दैछौं नि वास्तवमा त्यो फेशियल रिकग्निशन टेक्नोलोजीकै मामिला हो ।

हामीले अर्को कुरा के ध्यान राख्नुपर्छ भने हामीले फेसबुकमा जे शेयर गर्छौ त्यहो हाम्रो डाटा हो यसकारण डाटाबारेमा हामी सधै सतर्क रहनुपर्छ । यो समय सूचनाको यसको माध्यमबाट आज जुनसुकै ठूलो युद्ध लड्न सकिन्छ । यसकारण हामीले हाम्रो डाटाको महत्व र संवेदनशिलतालाई पहिचान गर्नुपर्छ ।

त्यस्तै फेसबुकले आफ्नो प्लेटफर्ममा भाइरल हुने मिम्सहरु प्रयोगकर्ताबाट उत्पादित भएको बताएको छ । आफूले यो ट्रेण्ड सेट नगरेको उसको भनाई छ । फेसबुकलाई यसबाट कुनै फाइदा नहुने सफाई दिएको छ ।

फेसबुमा चलिरहेको यो ट्रेण्ड कतिको हानीकारक छ भन्ने सम्बन्धमा सबैभन्दा पहिले ‘टेक ह्यूमनिष्ट’ पुस्तककी लेखिका केटे ओ नीलले प्रश्न उठाएकी थिन् । उनले अंग्रेजी प्रविधिक वेभासाइतमा यस विषयमा एउटा आर्टिकल पनि लेखेकी थिइन् । त्यसपछि फेसबुकले त्यस प्रकारको च्यालेन्जसँग आफ्नो कुनै सरकार र सम्बन्ध नभएको बताएको थियो । फेसबुले त्यो च्यालेन्ज आफूले सेट नगरेको बताउँदै प्रयोगकर्ताले चाहाने हो भने त्यो आफै बन्द गर्नसक्ने बताएको छ ।

वास्तवमा फेसबुमा तपाई जसलाई च्यालेन्ज ठान्दै हुनुहुन्छ त्यो एउटा अनुहार पहिचान गर्ने प्रविधि हो । वेपत्ता बच्चा र कुनै पनि आतंकीलाई पत्ता लगाउन यसको प्रयोग गरिन्छ । तपाईलाई थाहा नहुनसक्छ पछिल्लो वर्ष नयाँ दिल्लीमा मात्र चार दिन फेशियल टेक्नोलोजीको प्रयोग गरेर प्रहरीले तीन हजार वेपत्ता बच्चाहरुको पत्तो लगाएको थियो । यति मात्र होइन ठूला कम्पनीहरु यसको प्रयोग विज्ञापन प्रयोजनका लागि गर्छन् ।
२०१६ मा फेशियल रिकग्निशन टेक्नोलोजीलाई लिएर अमेजन कम्पनीले आलोचना बेहोर्नु परेको थियो ।

अमेजनले त्यो सेवा जाँच एजेन्सीलाई बेचेको थियो । कम्पनीले वासिङटन र आरल्याण्डमा सो प्रविधि प्रहरी विभागलाई बिक्री गरेको थियो ।

फरक फरक सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्ममा यो च्यालेन्जमा विश्वभरीका सेलिब्रेटीहरु सहभागी बन्दैछन् । तर यो कहाँबाट सुरुवात भयो भन्ने बारेमा कुनै सत्यता थाहा पाइएको छैन । हाल इंस्टाग्राम, ट्वीटरले यस ट्रेण्डलाई लिएर कुनै जवाफ दिएको छैन । तर फेसबुकले आफूले त्यसलाई सेट नगरेको भन्दै सफाई दिएको छ ।