September 5, 2018
September 5, 2018
आजकल बोर्डिङमा अध्ययन गर्ने विद्यार्थीहरूको परीक्षाफलको प्राप्तांक हेर्याे भने धेरै विद्यार्थीको नेपालीमा कम अंक पाएको पाउँछौं । यसको मूल कारण भनेको नेपाली शब्द ब्याकरण अफ्टेरो हुनु र पछिल्लो समय नेपाली शब्द उच्चारण कम हुनु पनि हो ।
हामीहरू पनि आजकल बोलीचालीमा नेपालीमा बोल्न सक्ने शब्द भएपनि त्यसलाई जानीनजानी अंग्रेजीमा भन्न खोज्छौं । यसले हाम्रो मौलिक भाषा कमजोर बन्दै गईरहेको छ ।
विश्वब्यापी प्रचलनमा अंग्रेजी भाषालाई प्राथमिकता दिएपनि हरेक देशले आफ्नो भाषालाई पनि त्यत्तिकै प्राथमिकता दिएका हुन्छन् । जापनिज, चाइनिज, कोरियनहरू अंग्रेजी बोल्न रूचाउँदैनन् । अझ तपाई यी देशहरूमा अध्ययन गर्न अथवा रोजगारीकै लागि जादै हुनुहुन्छ भने तपाईले त्यहाँको भाषा परीक्षा उत्तिर्ण गर्नै पर्छ । अनिमात्र त्यहाँ पढ्न पाउनुहुन्छ । जागिर खान सक्नुहुन्छ ।
विश्वका अति विकसित देशले अंग्रेजीलाई प्राथमिकता नदिइकन विश्वका धेरै सफलता हासिल गरेका छन् । विश्वको सर्वब्यापी भाषा अंग्रेजी भयो भन्दैमा आफ्नो मातृभाषा नै विर्सन भने पटक्कै हुन्न ।
नेपाली भाषा संसारको पुरानो भाषा मध्येको एक हो ।
भूपाल दामुपालको दुल्लु शिलालेख आजसम्म प्राप्त नेपाली भाषाको सबैभन्दा पूरानो प्रमाण हो । यो विसं १०३८ तिर लेखिएको अनुमान गरिएको छ ।
अंग्रेज विद्धान सर जर्ज ग्रिएसनले ‘नेपाल’ र ‘नेवार’ दुवै शब्द उच्चारणको भिन्नताले अलग अलग शब्द भएपनि तिनको मूल शब्द एकै भएको बताएका छन् । डा. स्टेफन कोर्नो र प्रोफेसर आर. एल. टर्नरले पनि ग्रिएसनको समर्थन गरेका छन् ।
‘नेपाली–भाषा’ भारोपेली भाषा परिवारको एक अभिन्न अंग मानिन्छ । भारोपेली भाषाको सातौंबर्गमा पर्ने आर्य–इरानेली शाखाबाट संस्कृत, प्राकृत र अपभ्रंश हुँदै आर्यभाषाको रुपमा विकसित भएर बाल्हिकी हुँदै खश भाषामा परिष्कृत भएर आएको कथन छ । खश भाषा बोल्ने खश जातिको इतिहास खोज्दै जाँदा सिञ्जा(सिंजा), कुमाउ, गढवाल, काश्मिर–बाल्हिक, इरान र इराकको सिमानामा पर्ने खशिस्तान (Khuzistan) हुँदै वेविलोनियाको कस्साइट साम्राज्यसम्म पुग्नुपर्ने देखिन्छ । पश्चिमोसियामा खशहरुलाई कस भनिन्थ्यो । कस शब्द कालान्तरमा खशको रुपमा उच्चारण हुन थालेको इतिहासकारहरुले उल्लेख गरेका छन् । (स्रोतः गुगल)
वि.स. २०१६ सालमा नेपालभरमा प्राथमिक र निम्न माध्यामिक विद्यालयमा नेपाली विषय अनिवार्य गरिएको थियो । त्यसपछि राष्ट्रिय शिक्षा पद्धति २०२८ ले प्रावि देखि उच्चतहसम्म नेपाली भाषालाई शैक्षिक माध्यम बनायो । सँगै नेपालमा खुलेका निजी विद्यालयहरूले अंग्रेजी भाषालाई प्राथमिकता दिन थाले ।
२०६० को दशकमा आइपुग्दा देशभर निजी क्षेत्रबाट खुलेका विद्यालयले नेपाली भाषालाई थन्क्याई दिएर अंग्रेजी भाषालाई प्राथमिकता दिए । त्यसपछि सरकारले नै २०७० मा सेमेष्टर प्रणाली लागु भएका शैक्षिक डिग्रीहरुमा अंग्रेजीलाई शिक्षण र उत्तरलेखनको अनिवार्य भाषा बनाइदियो ।
नेपाली भाषा र नेपाली ब्याकरण हराउँदै गएको अवस्थामा एक नेपाली शिक्षकले नेपाली ब्याकरण कन्ठस्थ गर्न सजिलो होस् भन्ने हेतूले गीत नै रचना गरिदिएका छन् ।
नेपाली भाषाका शिक्षक विमल घिमिरेले ‘नेपाली व्याकरण’ शीर्षकमा गीत रचना गरेका मात्र छैनन् । त्यसलाई भिडियो समेत बनाइदिएका छन् ।
राजधानी स्थित एआइए स्कुल शंखमुलका प्रवन्ध निर्देशक घिमिरेको परिकल्पना र शब्द, राजकुमार घिमिरेको लय अनि शारदा पराजुलीको आवाजमा तयार भएको गीतले हामीलाई नेपाली ब्याकरणका ह्रस्व दीर्घका नियम बुझ्न सहज बनाएको छ । गीतमा सोहि विद्यालयका विद्यार्थीले आकर्षक नृत्य पनि गरेका छन् ।
एक पटक यो गीतको भिडियो हेरौं त
काठमाडौँ, चैत १७ गते । प्रतिनिधिसभाको आजको बैठक सुरु हुनुअघि सभामुख देवराज घिमिरेले राजनीतिक दलका
फागुन २,काठमाडौँ,। वैदेशिक रोजगार विभागले निःशुल्क कानुनी सहायता तथा सहजीकरणका लागि छुट्टै कक्षसहितको कानुनी सहायता अधिकृतको
काठमाडौं । धादिङको थाँक्रे गाउँपालिका ७ स्थित सातकिल्लामा सर्वोच्च अदालतको अन्तरिम आदेशलाई अवहेलना हुने गरि
पुस १५, काठमाडौँ । सहकारी संस्थाको बचत रकम हिनामिनामा दण्डात्मक कारबाहीलाई तीव्रता दिइरहेका बेला सरकारले सहकारीसम्बन्धी
चितवन, कात्तिक ३० गते । नेपालमा बाहिरबाट आउने महको आयात रोकिएसँगै यहाँका किसानले उत्पादन गरेको महले
असोज २२,काठमाडौँ । यही असोज १० गतेदेखि १२ गतेसम्म परेको अविरल वर्षापछिको बाढी तथा पहिरोका
