अहिले बजारमा मिटरब्याजमा पैसा लगानी गर्ने र लिने मानिसहरु यत्तिकै भेटिन्छन् । एक लाख रकमको महिनाको पाँच हजारदेखि ३० हजारसम्म ब्याज लिनेहरुको संख्या हवात्तै बढेको छ । यसरी यत्रो महँगो ब्याजमा ऋण लिनेले तिर्न नसकेपछि कि त आफ्नो जयाजेथा गुमाउँछन् कि त आत्महत्या गर्छन् ।
वित्तिय संस्थाले ऋण नदिएपछि सर्वसाधारणहरु मिटरब्याजमा ऋण लिन बाध्य भएका छन् । तर यसरी रकम लगानी गर्नेमा पनि सरकारी कर्मचारी, व्यापारी वा वित्तिय संस्थाकै कर्मचारी रहेका छन् । यिनीहरुले ऋण मागेको घण्टा पनि नबित्दै रकम दिन्छन् तर ऋण तिर्छु भनेको मितिमा रकम नतिरे गुण्डा लगाउने गर्छन् ।
यिनीहरुले गुण्डादेखि प्रहरीसम्मलाई नै हातमा लिएका हुन्छन् । यी मिटरब्याजहरुले पनि ठुला व्यापारी वा राजनितिक दलहरुको रकम चलाउँछन् । त्यस्तै, एक करोड मूल्य बराबरको घरजग्गा भएमा ३५ देखि ४० लाख महँगो ब्याजमा दिन्छन् र ३ महिनाको समयावधि दिन्छन् ।
तर तीन महिनाभित्र त्यो ऋण नतिरे एक करोडको सम्पत्ति ३० देखि ४० लाखमै खाइदिन्छन् । मिटरब्याजमा रकम लगानी गर्नेमा टोले गुण्डादेखि व्यापारीसम्मै रहेका छन् । त्यसैले, अब महँगो ब्याजका कारण धेरै सर्वसाधारणको उठीबाँस हुन्छ त धेरै मानिसहरु भाग्नुपर्ने वा आत्महत्या गर्नुपर्ने स्थितिमा पुग्छन् । पछिल्लो समय देशमा जति पनि आत्महत्याको संख्या बढेको छ त्यसको कारण पनि मिटरब्याज नै हो ।
प्रत्येक दिन मिटरब्याजीहरुको बिकबिकी बढिरहेको छ तर प्रहरी प्रशासनहरु भने न यस्तामाथि अनुगमन नै गर्छ न कारबाही । कति ठाउँमा त सुनिन्छ, प्रहरीकै हाकिम वा कर्मचारीले पनि यसरी मिटरब्याजमा रकम लगानी गरिरहेका छन् ।
व्यक्तिहरुले यसरी मिटरब्याजमा पैसा लगानी गर्दा अहिले देशको अर्थतन्त्रमा संकट आयो,सर्वसाधारणको उठीबाँस भयो । व्यापारी वा समस्या परेका मानिसहरुले यसरी मिटरब्याजमा पैसा लिन्छन् तर तिर्न नसकेपछि आफुसँग भएको जेथो पनि गुमाउँछन् र ज्यान पनि गुमाउँछन् ।
मिटरब्याजकै कारण पछिल्लो समय धेरै जनताहरुको घरमा रुवाबासी भइरहेको छ त मानिसहरु सुकुम्बासी हुने अवस्थामा पुगेका छन् । अहिले पैसा कमाउन सबैभन्दा सजिलो काम नै मिटरब्याजमा पैसा लगानी गर्ने भएकाले यस काममा युवादेखि बुढासममै संलग्न रहेका छन् ।
कानुनमा लगानी गरेको ऋणको १० प्रतिशतभन्दा बढी ब्याज लिन पाइदैँन तर यहाँ त एक लाख रकमको महिनाकै ३० हजार ब्याज लिइएको छ । अब यो कति प्रतिशत पर्यो आफैँ हिसाब गर्नुस् । यता सर्वसाधारणहरुले सहकारीमा जम्मा गरेको रकम लिन गएमा पैसा छैन भन्दै फर्काइन्छ तर सहकारीकै अध्यक्ष र सञ्चालकहरु भने यसरी मिटरब्याजमा रकम लगानी गरिरहेका हुन्छन् ।
यता पैसा जनताको हुन्छ, तर नाफा खानेसमयमा यिनीहरु खान्छन् । बैंकमा पनि त्यहीनै भइरहेको छ । जनता पैसा राख्छन् तर त्यो पैसा महँगो ब्याजमा लगानी गरी नाफा कमाइन्छ । पछिल्लो समय यसरी महँगो ब्याजमा रकम लगानी गरेर जनता ठग्नेमा प्रायजसो वित्तिय संस्थाकै अध्यक्ष, सञ्चालक वा कर्मचारीहरु रहेका हुन्छन् ।
सर्वसाधारणहरु हामीले हाम्रो पैसा वित्तिय संस्थामा लगेर सुरक्षित राखेका छौँ भन्छन् तर उता वित्तिय संस्थाहरु भने त्यो रकम महँगो ब्याजमा लगानी गरी नाफा कमाइरहेका छन् । पछिल्लो समय धेरै सहकारीहरु डुब्नुको कारण पनि यही नै हो । सहकारीका सञ्चालक वा अध्यक्षहरुले मिटरब्याजमा रकम लगानी गरे तथा ऋणीले महँगो ब्याजका कारण ऋण नतिरेपछि वा भागेपछि उनीहरु पनि भाग्नुपर्ने दिन आयो ।
झन् कति सहकारीहरुले त आनाको ४० लाख मूल्य पर्ने जग्गालाई घुस, सेवाशुल्क वा बढी ब्याज खानका लागि जति रकमको धितो थियो त्यत्ति नै रकम पनि दिए । यता कति वित्तिय संस्थाहरुले आँखा चिम्ली घरजग्गा, गाडी र सेयरमा धमाधम लगानी गरे । तर अहिले ती क्षेत्रमा मन्दी आएपछि यिनीहरु पनि डुबे ।
दुई वर्षअघिसम्म ठाउँअनुसार आनाको ६० देखि ९० लाख पर्ने जग्गा अहिले किनेको मूल्यको आधा मूल्यमा बेच्छुभन्दा पनि कोही भेटिदैँन । त्यस्तै, दुईवर्षअघिसम्म चार हजार कित्तामा किनेको सेयर अहिले सय रुपैँयामा बिक्री हुदैँन भने २० लाखमा किनेको गाडी लाखमै बिक्री हुँदैन । यी क्षेत्रमा नाफा हुन्छ भनी लगानी गर्नेहरु त चुर्लुम्मै डुबि नै हाले ।
यता आफुसँग भएको पैसाले घरजग्गा, गाडी र सेयर किन्नेलाई त त्यत्ति असर परेन भने ऋण लिएर लगानी गर्नेलाई मर्नु कि बाँच्नु भइरहेको छ । बजारमा अहिले घरजग्गा, गाडी र सेयर बेच्नेहरु यत्तिकै छन् तर किन्ने कोही छैन ।
अहिले बजारमा ५० वर्षअघिको मुल्यमा घरजग्गाको मूल्य आयो भनेर कति मानिसहरु कुरा गर्छन् त जो व्यक्ति वा वित्तिय संस्थाले यी वस्तुहरु धितो राखेर ऋण प्रवाह गरे तीनीहरुलाई अहिले यो राख्नु कि टोक्नु भइरहेको छ ।
वित्तिय संस्थामा यी वस्तुहरु धितो राखेर ऋण लिएकाहरुले अहिले हामी ऋण तिर्न सक्दैँनौँ धितो लिलाम गर्नुस् भनेर भनिसकेका छन् । वित्तिय संस्थाहरुले पनि दिनप्रति दिन ऋणीको पत्रिकामा फोटो निकाल्दा र कालोसूचीमा राख्दा पैसा फिर्ता आउँदैन । वित्तिय संस्थाबाट लिएको ऋणको ब्याज र साँवा दिनप्रति दिन बढिरहेको छ तर यता घरजग्गा, गाडी र सेयरको मूल्य घटिरहेको छ ।
कति बैंकहरु टाट पल्टिसके त कति सहकारीहरु डुबेर भागिसके । अहिले सहकारी र बैंक डुबेको वा भागेको कुरा जनताको कानमा पुगेपछि सर्वसाधारणले पनि पैसा राख्न छोडे । त्यसैले, अहिले वित्तिय संस्थामा पैसा निकाल्नेको लर्को लागेको छ त राख्ने कोही छैन । हिजो सरकारले ठाउँअनुसार आनाको एक लाखदेखि ६६ लाख ५० हजारसम्म जग्गाको मूल्य निर्धारण गर्दा मूल्य बढाएर त्यही जग्गा करोडसम्म पुप्याउने पनि दलाली नै हुन् ।
तर अहिले त यि दलालीहरुको पनि त भगाभाग नै भयो । यता बैंकले सय रुपैँया कित्तामा निष्कासन गरेको सेयर हजारदेखि चार हजारमा बिक्री गराउने पनि यिनै हुन् । यसैगरी, पाँच रुपैँया किलोमा बिक्री नहुने फलामलाई गाडी बनाएर लाखौँ रुपैँयामा बिक्री गराउने पनि यिनै हुन् ।
साथै वित्तिय संस्थाहरुले पनि पछिल्लो समय यिनै क्षेत्रमा भरिपूर्ण लगानी गरे । त्यसैले, यिनीहरु पनि डुबे । हिजो नाफा हुन्छ भनेर आफुसँग भएको र ऋण लिएर समेत यी क्षेत्रमा लगानी गरे तर अहिले यिनीहरुकै हालबेहाल भयो । त्यसैले, पनि अहिले सर्वसाधारणहरु बाध्यताका कारण मिटरब्याजमा रकम चलाउन पुगे । अहिले घरजग्गा, गाडी र सेयरलाई कुनै वित्तिय संस्थाले ऋण दिदैँन ।
यता वित्तिय संस्थामा कर्जा माग्न गएमा रकम छैन भनेर फिर्ता पठाइन्छ जसले गर्दा समस्या परेका मानिसहरु मिटरब्याजीकोमा पुग्छन् । वित्तिय संस्थाहरुले कर्जा प्रवाह नगर्दा यसको फाइदा मिटरब्याजीहरुले उठाइरहेका छन् । बैंकमा आफुले राखेको रकम निकाल्न गएमा एक लाखको चेक साटिदैँन त सहकारीमा त पाँच हजार समेत दिइदैँन ।
तर मिटरब्याजीहरुले भनेजति ब्याज र धितो पास गरिदिन्छु भन्नेबित्तिकै लाखदेखि करोडसम्मै आधा घण्टामै दिन्छन् । यसबाट त स्पष्ट थाहा पाइन्छ, अहिले वित्तिय संस्थासँग रकम नभइ व्यक्तिहरुसँग पैसा रहेको छ । कति वित्तिय संस्थाका अध्यक्ष, सञ्चालक तथा कर्मचारीहरु त आफु पर्दाभित्र बसेर मिटरब्याजमा पैसा लगानी गरिरहेका छन् ।
आज वित्तिय संस्थाकै कर्मचारीहरुले यसरी मिटरब्याजमा रकम लगानी गरेको देख्दा वा सुन्दा अचम्म लाग्छ । सर्वसाधारणहरुले पनि यो कुरा थाहा पाएपछि उनीहरुले आफ्नो पैसा वित्तिय संस्थामा राख्न छोडेका हुन् । वित्तिय संस्थाका कर्मचारीहरुले आफ्नो व्यक्तिगत फाइदाका लागि काम गर्दा आज वित्तिय संस्था पनि टाट पल्टेको हो ।
वित्तिय संस्थालाई नाफा भयो नि त्यँहाको नाफा सेयर धनीलाई बाड्नुपर्छ, त्यसैले पनि उनीहरु संस्थाको नाफाका लागिभन्दा पनि व्यक्तिगत नाफाका लागि काम गर्नतिरबाट लागे । वित्तिय संस्थाकै कर्मचारीहरु यसरी मिटरब्याजमा रकम लगानी गर्छन् भनेर सर्वसाधारणले सुन्दा उनीहरुको वित्तिय संस्थामाथिबाट विश्वास गुमेको छ ।
वित्तिय संस्थाहरु एक लाख कर्जा प्रवाह गर्छन् अनि १० लाख मूल्य बराबरको वस्तु खाइदिन्छन् । मिटरब्याजी बजारमा यसरी मौलाउँदा वा सर्वसाधारणको उठीबास हुँदा सरकार किन मौन बस्छ ? अहिले वित्तिय संस्था वा व्यक्तिबाट मिटरब्याजमा ऋण लिनेहरु कति त भागे त कति सम्पर्कविहिन भए । यिनीहरु बाँचि नै रहेका छन् कि मरिसके भनेर पनि आफन्तजनलाई थाहा छैन ।
बुढापाकाले भन्थे, चोक्टा खान गएकी बुढी झोलमै डुबेर मरि । त्यस्तै, मिटरब्याजमा पैसा लिँदा आफ्नो घरखेत पनि सिद्धियो, साथीभाइबाट पनि टाढिनुपर्यो र मर्नुपर्ने अवस्था पनि निम्तियो । बुढापाकाले भन्थे,रुखमुनिको बाली कहिले फल्दैँन र ऋण लिने मानिस कहिले उभो लाग्दैन । अहिले यो प्रमाणित नै भएको छ । करोडौँ जनताको अहिले यही अवस्था भएको छ ।
यज्ञप्रसाद भट्टराई ३० मंसिर २०८१, आइतबार निजी क्षेत्रमा हुने भ्रष्टाचारजन्य क्रियाकलापको अनुसन्धान गरी मुद्दा चलाउने
चितवन, कात्तिक ३० गते । नेपालमा बाहिरबाट आउने महको आयात रोकिएसँगै यहाँका किसानले उत्पादन गरेको महले
असोज २२,काठमाडौँ । यही असोज १० गतेदेखि १२ गतेसम्म परेको अविरल वर्षापछिको बाढी तथा पहिरोका
काठमाडौँ, असोज ९ गते । साल्ट ट्रेडिङ कर्पोरेशन लिमिटेडको सहकार्यमा जुत्ता उत्पादक सङ्घ नेपालले उपत्यकाका
काठमाडौँ, साउन ११ गते । बैंक तथा वित्तीय संस्थाको पुँजीकोषमा परेको दबाब व्यवस्थापन गर्न नेपाल
साउन ७,काठमाडौँ। अर्थमन्त्री विष्णुप्रसाद पौडेलले अहिलेको अभावलाई सम्बोधन गर्नेगरी मौद्रिक नीति आउने बताउनुभएको छ ।