भूकम्पको इपिसेन्टर गोरखा

गोरखा, जेठ २५ – विनासकारी भूकम्पको इपिसेन्टर गोरखामा पुनर्निर्माणको काम अत्यन्तै धिमा गतिमा गतिमा अघि बढिरहेको छ । जिल्ला प्राविधिक कार्यालय गोरखाका अनुसार भर्खर १३ प्रतिशतले घर निर्माणको काम सुरु गरेका छन् ।

पहिलो किस्ताको अनुदान पाएका प्रभावितहरुले अझै घर बनाउन सुरु गरेका छैनन् । गोरखामा ६० हजार ९ सय ८७ भूकम्प प्रभावित पहिचान भए पनि ५४ हजार ४ सय ९७ जनाले पहिलो किस्ताको ५० हजार बराबरको अनुदान सम्झौता गरेका छन् । यसरी अनुदान सम्झौता गरे पनि जिल्लाका प्रभावितले घर बनाउन सुरु नगरेको प्रमुख जिल्ला इन्जिनियर होमनाथ पौडेलले जानकारी दिए ।

जिल्लामा १६ हजार ६ सय ८३ जना अर्थात झन्डै २८ प्रतिशतले गुनासो दर्ता गरेका छन् । जसमध्ये १५ हजारको गुनासो सम्बोधन भएको जिल्ला प्राविधिक कार्यालयले जनाएको छ ।

झन्डै ६१ हजार भूकम्प प्रभावितमध्ये ७ हजार १ सय ५२ अर्थात् १३ प्रतिशत प्रभावितले मात्र पहिलो किस्ता लिएर घर निमार्णको काम थालेका छन् । यस्तै दोस्रो किस्ताका लागि ३ हजार ४ सय ९३ प्रभावित सिफारिस भएका छन् । यसमा नेपाल सरकारको तर्फबाट २ हजार ७ सय ३५ परिवार र गैह्रसरकारी संस्थाको तर्फबाट ७ सय ५८ परिवारलाई अनुदान दिने व्यवस्था गरिएको छ । घर निमार्णको प्राविधिक मापदण्ड नपुग्दा ९ सय ९१ घरधुरीको दोस्रो किस्ताका लागि सिफारिस हुन नसकेको जिल्ला प्राविधिक कार्यालयले जनाएको छ । यस्तै गैह्रसरकारी संस्थाले अनुदान दिने गरी ४९ प्रभावित तेस्रो किस्ताका लागि सिफारिस गरिएका छन् ।

खानेपानी योजना र सडक सुधार

गोरखामा भूकम्पबाट प्रभावित खानेपानी योजनाको पुनर्निर्माण तथा सडक सुधारका लागि २ करोड ६३ लाख बजेट परिचालन भइरहेको छ । जिल्ला प्राविधिक कार्यालय गोरखाका अनुसार ५१ वटा योजनामध्ये ३८ ओटाको सम्झौता भइसकेको छ ।

गुम्बा तथा पुरातत्व सम्पदा पुनर्निर्माण

गोरखामा भूकम्पबाट क्षति बेहोरेका गुम्बा पुनर्निर्माणका लागि ३ वर्षे योजना बनाइएको छ । ७९ वटा योजनाका लागि २ करोड ९१ लख २५ हजार बजेट परिचालन गरिएको छ । हालसम्म १३ वटा गुम्बा निमार्ण भएको जिल्ला प्राविधिक कार्यालयले जनाएको छ ।

यस्तै, पुरातत्व सम्पदा पुनर्निर्माणतर्फ गोरखनाथ मन्दिरको पुनर्निर्माण कार्य सम्पन्न गरिएको छ भने गोरखा माथिल्लो दरबार र परिसरबाहिर रहेका ढुङ्गा सिँढीसहित क्षतिको पुनर्निर्माण बहुवर्षीय ठेक्काबाट गर्ने गरी लगत इस्टिमेट तयार गरिएको छ । यस्तै रोटपाटीको पुनर्निर्माण कार्य सम्पन्न गरिएको छ भने आगामी आर्थिक वर्षमा गोरखा दरबारभित्र र गोरखा जिल्लाको अन्य स्थानमा रहेका पुरातात्विक सम्पदाको पुनर्निर्माणको लागि प्रस्ताव गरिएको प्रमुख जिल्ला इन्जिनियर होमनाथ पौडेलले जानकारी दिए ।

१० स्वास्थ्य संस्था अझै टहरामा

गोरखामा रहेका ८६ स्वास्थ्य संस्थामध्ये १० वटा स्वास्थ्य संस्था अझै टहरोबाट सञ्चालन भइहरेका छन् । भूकम्पबाट ५५ स्वास्थ्य संस्था प्रभावित भएका थिए ।

गैरसरकारी संस्थाको सहयोगमा बनेका अस्थायी प्रिफ्याव भवनमा ३१ वटा स्वास्थ्य संस्था सञ्चालनमा रहेका छन् । यस्तै स्वास्थ्य संस्थाका लागि २७ वटा प्रिफ्याव भवन विभिन्न गैरसरकारी संस्थाले निर्माण गरिरहेको प्रमुख जिल्ला इन्जिनियर पौडेलले जानकारी दिए । यस्तै भवन कार्यालयबाट ५ वटा स्वास्थ्य संस्था निर्माणाधीन अवस्थामा रहेको छ ।

यस्तै खानेपानी आयोजनाअन्र्तगत १२ वटा खानेपानी योजना सम्पन्न भएको जिल्ला प्राविधिक कार्यालयले जनाएको छ । ३५ आयोजना बहुवर्षीय ठेक्का भई २४ वटा आउँदो असारभित्र सम्पन्न गर्ने लक्ष्य लिइएको छ ।

एकीकृत बस्ती विकास

लाप्राकमा एनआरएन मार्फत गुप्सीपाखामा ५ सय ७३ घरधुरीका लागि एकीकृत बस्ती निमार्णको काम भइरहेको छ । यसमा नेपाली सेनासमेत सहभागी भएर निमार्ण कार्यलाई सहयोग गरिहेको छ । यस्तै बारपाकमा डब्लूडब्लूएफको परामर्शदाता मार्फत एकीकृत बस्ती विकासका लागि बस्ती विकासका लागि डिजाइनसमेत भइहरेको छ । यस्तै बगुवामा १ सय २३ घरधुरीको एकीकृत बस्ती निमार्णका लागि राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरणलाई अनुरोध गरेको जिल्ला प्राविधिक कार्यालयले जनाएको छ ।

३९ इन्जिनियरले छोडे

जिल्लामा २ सय ४६ प्राविधिकको दरबन्दी रहे पनि १ सय ७६ जना मात्र कार्यरत छन् । १ सय २६ इन्जिनियरको दरबन्दी रहे पनि हाल ८७ जना इन्जिनियर मात्र कार्यरत छन् । काममा खटिएका केहीले राजीनामा गरेर काम छोडेका छन् । ६० जना सब इन्जिनियरको दरबन्दी रहेकोमा ३४ जना कार्यरत छन् । यस्तै ६० जना असिस्टेन्ट सब इन्जिनियरको दरबन्दी रहेकोमा ५५ जना कार्यरत छन् ।

प्राविधिक काम र सूचना प्रशोधनका लागि प्रयोग हुने ट्यावलेटको अभाव हुँदा एउटा ट्यावलेटको पछाडि ३ जना इन्जिनियर लाग्नुपर्ने हुँदा इन्जिनियरलाई काम गर्न गाह्रो परेको जिल्ला प्राविधिक कार्यालले जनाएको छ । भौगोलिक जटिलताका कारण एक ठाउँदेखि अर्को ठाउँसम्म पुग्न दिन बित्ने र एउटा, दुईटा घर हेर्न पूरै दिन लगाएर जानुपर्ने, गाउँमा नेटवर्क नटिप्ने, फोन नलाग्ने समस्याबाट भएका इन्जिनियरले पनि काम गर्न समस्या भएको हो ।

बनिरहेका घरको निरीक्षण गर्नका लागि इन्जिनियरको अभाव रहेको भन्दै गोरखाका जनप्रतिनिधिहरुले गुनासो गरेका छन् । गोरखाको आरुघाट गाउँपालिकाका अध्यक्ष पूर्णबहादुर दाहालले भने– ‘गाउँमा प्राविधिक छैनन्, स्थानीयले आफ्नै ढङ्गले घर बनाउन थालेका छन्, प्राविधिक आउनुअघि पनि घर बनाएका थिए । प्राधिकरणले मापदण्डको कुरा गर्ने तर प्राविधिक छैनन् ।’ उनले जिल्लाका सबै जनप्रतिनिधिले भूकम्प प्रभावितलाई घर बनाउन, अनुदान दिलाउन काम गर्ने प्रतिबद्धता जनाएकाले जस्तो घर बनाए पनि प्राधिकरणले अनुदान दिनुपर्ने बताए ।