सहकारीमा पैसा नराखौँ, भएको पनि छिटो निकालौँ

जनताले ब्याज आउँछ वा आफुसँग भएको पैसा सुरक्षित हुन्छ भनेर वित्तिय संस्थामा पैसा राख्छन् । साथै वित्तिय संस्थामा आफ्नो पैसा राख्दा सुरक्षित पनि हुन्छ र ब्याज पनि आउँछ भनेर जनता आश गर्छन् । यसरी वित्तिय संस्थामा पैसा राख्दा मानिसको सम्पूर्ण चिन्ता नै मेटिन्छ । वर्षभरि मेहेनत गरेर वा खाईनखाई जम्मा गरेको र पुर्खोली सम्पत्ति बेचेर आएको पैसा मानिसहरु वित्तिय संस्थामा विश्वासका साथ राख्छन् ।
देशैभरिका जनताले आफ्नो धेरथोर रकम सहकारी तथा बैंकमै जम्मा गर्छन् । वित्तिय संस्थामा जनताले पैसा राख्नुका पनि केही कारण छन्, एक त सुरक्षित पनि हुन्छ र ब्याज पनि आउँछ त अर्कोतिर आफुलाई आवश्यक परेको समयमा निकाल्न पनि पाइन्छ ।
त्यसैले पनि सहकारी तथा बैंकमा पैसा राख्नप्रति जनताको पनि विश्वास बढ्दै गएको थियो र सरकारले पनि बैंक तथा सहकारी खोल्न वा दर्ता गराउन च्याउ उम्रिएको जसरी लाइसेन्स दियो । अहिले हेर्ने हो भने एउटै घरमा बैंक तथा सहकारी गरेर ७ ओटा समेत बोर्ड देखिन्छ । घरैपिछे सहकारी र बैंक रहेको छ र गल्लीगल्लीमा सहकारी र बैंकको बोर्ड देखिन्छ ।
सहकारी र बैंकले पनि आफ्नो संस्थामा बढी ब्याज ल्याउन आफुखुशी डिपोजिटको ब्याज दिएर जनताले पनि आफ्नो पैसा राख्दा कुन सहकारी वा बैंकले बढी ब्याज दिन्छ भन्दै ब्याजको प्रलोभनमा पैसा राखे । बैंक तथा सहकारीहरुले डिपोजिटको बढी ब्याज दिनुपरेपछि र कर्मचारीलाई तलब वा कार्यालय खर्च धान्नु परेपछि जोखिमपूर्ण ठाउँमा कर्जा लगानी गरे वा कमसल धितोलाई कर्जा प्रवाह गरे ।
बैंक, फाईनाइन्स र सहकारीले छिटो नाफा कमाउनका लागि कमसल धितोलाई मिटरब्याजमा कर्जा प्रवाह गर्दा आज वित्तिय संस्थाबाट धितो राखेर ऋण लिएकाहरुले ऋण तिर्न सकेनन् र यता रकम सुरक्षित हुन्छ वा ब्याज आउँछ भनेर डिपोजिट गर्नेहरुको पनि अहिले पैसा डुब्ने अवस्थामा पुगेको छ ।
पहिलापहिला त जनताले बैंक, फाइनाईन्स र सहकारीलाई राम्रो मान्थे तर पछिल्लो समय त यसको ठयाक्कै उल्टो भएको छ । भनिन्छ नि समयअनुसार मानिसको सोचमा पनि परिवर्तन आउँछ । हो, त्यसरी नै जब सहकारीहरु भाग्न थाले र बैंकहरु डुब्न थाले तब जनताले पनि यी संस्थाहरुमाथि विश्वास गर्न छाडे ।
सरकारले पहिला टोलटोलमा सहकारी र घरमा धानको भकारी भन्दै जनतालाई सहकारीमा पैसा राख्न उत्साहित गर्‍यो तर अहिले त्यही सहकारीले सबै भकारी नै उठाएर लागेपछि जनताको घरमा रुवाबासी भइरहेको छ । उडायो हावाले भनेझैँ डुबायो सहकारीले भन्नेहरु घरैपिछे भेटिन्छन् ।
सहकारीले करोडौँ जनताको घरमा रुवाबासी बनाइदियो र खर्बो रुपैँया डुबाइदियो । जताततै अहिले एउटै कुरा सुनिन्छ, सहकारी चोर हो । पछिल्लो समय त कति सहकारीहरु जनताको पैसा फिर्ता गर्न नसकेर भागेका छन् त कति भाग्ने तयारीमा छन् ।
ब्याज आउँछ भनेर सहकारीमा ५० हजारदेखि ३ करोडसम्म पैसा राख्ने पनि व्यक्तिहरु छन् । तर अहिले सहकारीले जनताको पैसाको न ब्याज नै दिन्छ न साँवा । ब्याज चाहिँदैन साँवा मात्र फिर्ता गर्नुस् भन्दा पनि पैसा दिदैँन । १५ दिनमा ५ हजार पैसा लैजानुस् भन्छ । सहकारीमा पैसा राख्नेहरुलाई मर्नु कि बाँच्नु भइरहेको छ ।
पैसा नभएर उनीहरुले अहिले न कोठाभाडा नै तिर्न सकेका छन् न बालबच्चाको फिस । बिहान ९ बजे नै मानिसहरु आफ्नो रकम पाइन्छ कि भनेर सहकारी पुग्छन् तर बेलुकाको ५ बज्दा पनि पैसा पाइदैँन । सबै सहकारी डुबिसकेका छन् वा टाट पल्टि सकेका छन्, जसले गर्दा सहकारीमा पैसा निकाल्नेको लाइन लागेको छ ।
सहकारी र बैंकमा अहिले पैसा राख्ने कोही छैन त झिक्नेको लाइन हेरेर साध्य छैन । सहकारीले यसरी जनताको पैसा डुबाउँदा जोहीकोहीको पनि मुख अध्याँरो देखिन्छ । जिल्लाजिल्लाको सहकारी कार्यालयमा सहकारीले पैसा फिर्ता गरेन वा सहकारी भाग्यो भन्दै गुनासो ल्याउनेहरु यत्तिकै छन् भने वडा र नगरमा पनि त्यस्तै छ ।
तर यता सहकारी अनुगमन न वडा वा नगरले नै गर्छ न सहकारी कार्यालयले नै गर्छ । पशुपति शर्माले एउटा गीत गाएका थिए, ‘लुट्न सके लुट कान्छा,लुट्न सके लुट,अरु देशमा पाईंदैन,नेपालमै हो छुट’ । यो गीत त अहिले सहकारीमाथि नै लागू हुन्छ । सहकारीहरुले जनता यसरी डुबाउँदा वा ठग्दा पनि सरकार सहकारीमाथि अनुगमन गरी कारबाही नगरी चुपचाप बसिरहेको छ ।
सहकारीहरुले दुई वर्षअघिसम्म मिटरब्याजमा कर्जा प्रवाह गरेर जनतालाई लुट्न समेत लुटे तर सरकारले पनि यस्ता सहकारीहरुलाई कारबाही गरेको छैन । अहिले त सहकारी तथा बैंकमा जनताले पैसा राख्न छोडे, जसले गर्दा यिनीहरुको ठगीधन्दा पनि बन्द भएको छ । सहकारीमा पैसा राख्नेहरुलाई पैसा डुब्यो भनेर चिन्ता छ त सहकारीबाट मिटरब्याजमा कर्जा लिनेहरुलाई ऋण तिर्न नसकेर बसिटिक्नु छैन ।
सहकारीमा जाँदा संस्थाका सञ्चालक वा अध्यक्ष भेटिदैँन तर कर्मचारीहरुभने हुन्छन् । व्यापारी वा सर्वसाधारणहरुले पनि सहकारीमा आफ्नो पैसा राख्न छोडिसकेका छन् । सहकारीले २२ देखि ३६ प्रतिशतसम्म डिपोजिटको ब्याज र बैंकले १५ देखि २० प्रतिशतसम्म ब्याज दिन्छु भन्दा पनि पैसा कोही राख्दैन ।
सर्वसाधारणहरुले वा देशैभरिका जनताले पछिल्लो समय बैंक तथा सहकारी डुबेको थाहापाइसकेका छन् । बैंकमा ५ लाखको चेक लिएर गएमा बैंकका सिइओ, मिनेजरहरु पैसा ननिकाल्नुस् हामी ब्याज बढाउँछौँ भन्छन् होइन भने एक पटकमा १ लाख मात्र लैजानुस् भन्छन् । बैंक तथा सहकारीहरुले आफ्नो खर्च धान्न नसकेर कति शाखाहरु त बन्द नैगरिसकेका छन् ।
त्यस्तै यिनीहरुले १ वर्षदेखि कर्मचारीलाई तलब नदिएको र ६ महिनादेखि घरभाडा नतिरेको भनेर सुनिन्छ । त्यसैले सहकारीका कति कर्मचारीहरुले त तलबबिनै काम छोडे त कतिलाई संस्थाले नै खर्च धान्न नसकेर निकालिरहेको छ । पहिला एक बजार प्रतिनिधिले बजारबाट दिनहुँ लाखदेखि ३ लाखसम्म उठाउँथे भने अहिले हजारदेखि ३ हजारसम्म उठाउँछन् ।
देशैभरि ३५ हजार २ सय ३९ ओटा सहकारी दर्तामा रहेका छन् तर योमध्येमा आधा सहकारीहरु त भागिसकेका छन् त आधा भाग्ने तयारीमा छन् । करोडौँ जनताको १३ खर्ब रुपैँया सहकारीमा राख्दा चुर्लुम्मै डुब्ने अवस्थामा पुगेको छ । यता सहकारीबाट कर्जा लिनेहरु ४८ प्रतिशत ब्याज लिनुपर्ने भएकाले धितो नै छोडेर भाग्नुपर्ने अवस्थामा पुगेका छन् ।
हिजो सहकारीहरुले डेढ करोड मूल्य बराबरको धितो राखेर १ करोड कर्जा दिए, ४ प्रतिशत सेवाशूल्क र १० लाख घुस खाई भन्ने समयमा अगाडी १६ प्रतिशत ब्याज भनेपनि पछि हिसाब गर्दै जाँदा ४८ प्रतिशतसम्म ब्याज लिए । तर पछिल्लो समय घरजग्गा, गाडी र सेयरमा मन्दी आयपछी यिनीहरु डुब्ने वा भाग्ने अवस्थामा पुगेका हुन् ।
४ हजार कित्तामा किनेको सेयर अहिले सय रुपैँयामा बिक्री हुदैँन, आनाकै ८० लाखमा किनेको जग्गा लाखमा बिक्री हुदैँन र २० लाखमा किनेको गाडी एक लाखमा बिक्री हुदैँन । घरजग्गा, गाडी र सेयर बेच्नेहरु त बजारमा यत्तिकै भेटिन्छन् तर किन्ने भने कोही छैन । ५४ लाख जनताले सेयरमा गरेको खर्बो लगानी आज बालुवामा पानी हाल्या बराबार भएको छ । वित्तिय संस्थाबाट धितो राखेर ऋण लिनेहरुलाई अहिले धितो बेचौं त मान्छे छैन ऋण तिरौँ त पैसा छैन ।
सहकारीहरुले यसरी जनताको पैसा लिएर भाग्दा वा डुबाउँदा पनि सहकारी विभाग निरीह भएर बसिरहेको छ । विभाग न यस्ता सहकारीमथि कारबाही नै गर्छ न जनताको पैसा फिर्ता गराउन पहल नै गर्छ । साथै अब सहकारीमा पैसा नराख्नुस् भनेर सर्वसाधारणलाई सचेत पनि गराउँदैन । विभागकै कारण आज सर्वसाधारणहरुको उठीबास भएको छ र सहकारीमा पैसा राख्नेहरुको रुवाबासी चलेको छ ।
कति सहकारीहरुले अहिलेपनि आफ्नो निजी भवन छ भन्दै जनतासँग पैसा उठाइनै रहेका छन् तर फिर्ता भने गरेका छैनन् । त्यस्तै यता हिजो राजनितिक पार्टीको झोला बोलेर सहकारी संघ खोल्नेहरु पनि भागिसकेका छन् । जनताले कुट्छ वा लखेट्छन् भनेर यिनीहरु पनि अहिले गायब नै भएका छन् । यता कति सहकारीहरुले घरजग्गा , गाडी र सेयरमा लगानी गरी नाफा कमाउंथे तर जनतालाई भने डिपोजिटको ब्याज मात्र दिन्थे तर अहिले त यिनीहरु पनि डुब्ने भएका छन् ।
पछिल्लो समय सहकारीले बचतकर्ताको रकम फिर्ता नगरेपछि बचतकर्ताहरु त्यो सहकारी नै घेर्न वा ताल्चा लगाउन अग्रसर छन् । पहिलाको जस्तो सहकारी र बैंकमा पैसा राखेर घरमा ढुक्कसँग निदाउने दिन गएको छ । किनभन्दा सहकारी कतिखेर भाग्छ र बैंक कतिखेर डुब्छ भनेर ठेगान छैन ।
त्यसैले पनि अहिले सहकारी तथा बैंकबाट पैसा निकालेर घरमा पैसा राख्नेहरुको संख्या बढिरहेको छ । ब्याजको लोभमा साँवा नै डुब्छ भन्ने सर्वसाधारणको मनमा पिर परेको छ । अरुको लहैलहैमा वा विज्ञापनको आधारमा बैंक तथा सहकारीमा पैसा राख्नुहुदैँन भनेर सर्वसाधारणले विश्वास गरिसकेका छन् ।
बिहान ज्यान घटाउन दौडिरहेका र दिउँसो कामका लागि हिडिरहेका सबै भन्छन्, सहकारीले पैसा खाइदियो, मलाई डुबाइदियो । अब हामी अरुको पैसा लिएर सहकारी भाग्यो वा सहकारीले डुबायो भन्दै हाँस्नुभन्दा आफैँ त कतै डुबिरहेको छैन भनेर विचार गर्नु नै उत्तम होला । किनभन्दा अरुलाई परेको पिडामा हाँस्दा पछि आफुमाथि पनि त्यही पिडा पर्न सक्छ ।
बजारमा अहिले व्यापारी वा सर्वसाधारणहरुले आफ्नो पैसा सहकारीमा राख्दैँनन् र सहकारीका बजार प्रतिनिधि आएमा पनि चोर वा ठगको नाम दिदैँ फर्काइ दिन्छन् । सहकारीमा पैसा राख्नु भनेको पैसाकै माया मार्नु बराबर भएको छ र कोहि आफ्नो जीवनभरको कमाइ माया मार्न चाहान्छ त ? त्यसैले अब हामीतपाईँ पनि समयमै विचार गरौँ, सहकारीमा पैसा नराखौँ ।