‘म एकदेखि डेढलाख लिएर काम गर्ने मान्छे हुँ । यहाँ ६४/६५ मा भर्ना भन्दा मान्छे रोएर फर्किएका छन्,’ उनले भने ।
किस्ट मेडिकल कलेजमा किन यस्तो हुन्छ ? ती दलालको उत्तर थियो,‘ यो म्यानेजमेन्ट कस्तो हो भन्ने मलाई थाहा छ । नौँ वर्ष भयो मैले जागिर खाएको । यहाँ कति रकम लिने नै ठेगान छैन । ७० लाख तिर्नेपनि छन् । ८० लाख तिर्नेपनि छन् । रिसिभ ल्याप्चे ३८ लाखको हुन्छ । अरु चाँही डोनेशन भनेर लिने हो ।’
काठमाडौं, १३ चैत्र । खरानी ‘कलर’को ज्याकेट लगाएका,झूस्स दारी पालेका एक युवा किस्ट मेडिकल कलेजको प्राङ्गणमा देखिए । टेलिफोन सम्पर्कपछि पुगेका विद्यार्थीको अभिभावकको नाम लिँदै उनी नजिकिए । उनी रहेछन्–किस्ट मेडिकल कलेजबाट खटाइएका कर्मचारी ‘एजेन्ट’ । छोराको एमबिबिएस सपना पुरा गर्न मधेशको खेत बेचेर काठमाडौं आएका ती अभिभावकसँग किस्ट मेडिकल कलेजको प्राङ्गणमा बार्गेनिङ शुरु भयो ।
अभिभावकले सोधे,‘कतिसम्म मिलाउँन सकिन्छ सर ?’
दलालले भने,‘एकपैसा पनि छूट हुदैन ।
अभिभावक : सरकारले ३८ लाख तोकेको छ, एकपटक ‘माथि’ सरहरुसँग कुरा गर्न पाए हुन्थ्यो ?
दलाल : माथि कुरा गर्न पर्दैन ६४ लाख भन्दा एकपैसा पनि घट्दैन । चेक काट्देउ म लगेर त्यहाँ दिन्छु । तर, त्यो भन्दा तल एक ‘रुप्या’ पनि मान्दैन है । नमान्ने कुरामा बेकार गफ गरेर के हुन्छ । पढाउँनु हुन्छ भने पढाउनु । होइन भने अन्त ट्राइ गर्नुस् । केशव आचार्य (भर्ना विभागका प्रमुख)ले ६४ लाख रुपैयाँ भन्दा तल हुँदैन भन्नु भएको छ ।
अभिभावक : केशव सरसँग एक पटक कुरा गरौँ न ?
दलाल : कुरा गर्न पर्दैन । यहाँ सबै लफडा चलिरहेको छ । हुन्छ भने चेक काट्दिनुस्, म लिएर गएर जम्मा गर्दिन्छु । उनीहरुले भने अनुसारको दुई तिन तरिकाको चेक काट्दिनुस् ।
अभिभावक : पहिले त ५० लाखमा कुरा भएको थियो ।
दलाल : त्यो बेला जम्मा गरेर गाको भए कुरै सिद्धिन्थ्यो अब त मिल्दैन । के नाम रे विद्यार्थीको ?
प्रश्नोत्तरकै बीचमा ती ती दलालले फोन लगाए र, सोधे–‘दाई कहाँ हुनुहुन्छ ? म अफिस आइसकेँ । यता सुन्नु न यहाँ फर्म भरेको छ रे । ६४ बुझाएर भर्ना गर्ने भन्छ के गरौँ ?’
जवाफ आउनु अघि नै उनी केही सरे ।
फोन राखेपछि उनले सोधे,–‘चेक ल्याको छ ?’ जवाफमा ती अभिभावकले भने,‘लिएर आएको छु । अपुग पैसा बैंक खातामा जम्मा गर्दिन्छु ।’
फेरी ती ‘दलाल’ले भने,‘त्यसरी त मिल्दैनँ तिमीलाई दिँदैन । यसो गर.. । भोली बिहान भाइ (विद्यार्थी) सहित चालिस लाखको चेक । र, अरु क्याँस लिएर आउ । भोली विहान म सबै गराई दिन्छु ।’
ती अभिभावकले–‘हामीलाई रसिद कतिको आउँछ ? ’
जवाफमा दलाल भन्दै थिए–‘रसिद ससिदको ठेगान छैन । त्यही ३८ को आउँछ । ‘ल्याप्चे’ चाहीँ तिमीहरुलाई ३८ लाखको हान्न लगाउँछ, अरु पैसा डोनेशन भनेर बुझाउने हो ।’
महतोको प्रश्नमा आश्चर्य थियो–‘त्यस्तो पनि हुन्छ र ?’
आफ्नो मात्रै होइन पुर्खाको जायजेथा समेत बेचेर छोरालाई एमबिबिएस पढाउने धोको लिएर काठमाडौं आएका रामरिझनलाई यो संवादले निकै पोल्यो । सरकारले एमबिबिएस भर्नाको लागि शुल्क तोकेको थियो ३८ लाख रुपैयाँ तर, सरकारी रेटभन्दा दोब्बर मुल्य माग्दै थिए किस्ट मेडिकल कलेजका ‘दलाल’ ।
समाजमा प्रतिष्ठित पेसाको रुपमा हेरिएको एमबिबिएस डाक्टरी शिक्षामा देखिएको यो दलाली धन्दाको भिडियो दियोपोस्टको संवाददाताले खिचेको हो ।
झट्ट सुन्दा मेनपावरका दलालले जस्तै अभिभावकसँग ‘बार्गेनिङ गर्ने यी युवा किस्ट मेडिकल कलेजका कर्मचारी हुन् । उनले भिडियोमा बताएअनुसार उनलाई पठाउँने निकाय भने कलेज व्यवस्थापन हो ।
सातदोबाटोबाट केही मिटर भित्र प्रवेश गरेपछि पुगिने किस्ट मेडिकल कलेजमा यसरी दलालहरुसँगको बार्गेनिङकै आधारमा विद्यार्थी भर्ना हुँने गरेका छन् । एमबिबिएस पढ्ने एक विद्यार्थीले कम्तिमा ६४ लाख देखि ८० लाखसम्म बुझाएका छन् । किस्ट मेडिकल भर्ना विभागका प्रमुखका अनुसार किस्टमा एमबिबिएस भर्ना हुँनेहरुको संख्या अहिले १ सय ३० जना भन्दा धेरै छन् ।
अभिभावकसँग पैसाको बार्गेनिङ गर्ने यी युवा ९ वर्षदेखि किस्ट मेडिकल कलेजमा नै कार्यरत छन् । ‘मैले यहाँ काम गरेको ९ वर्ष भयो,’ उनले भनेका छन्,‘यहाँ यसरी नै भर्ना हुँने हो विद्यार्थी ।’
किस्टमा हुँने यस्तो ‘दलाली’ धन्दाबारे दियोपोस्टले यसअघि पनि समाचार प्रकाशन गरेको थियो ।
आइओएमको सिफारिसमा पुगेका ती विद्यार्थीलाई पहिले किस्ट मेडिकल कलेजले ४० लाखमा भर्ना गर्ने वचन दिएको थियो ।
‘पहिले ४० लाखमा पढाउँने कुरा भएको थियो, पछि बढेर ५५ पुग्यो,’ ती पीडितले भने, ‘एक दिनमा नै ९ लाख बढेर ६४ लाख माग भयो । खेत बेच्यौँ भएको सबै सम्पत्ति बेच्यौँ तर, छोरालाई पढाउँन सकिएन ।’
अभिभावकहरुले किस्टका प्रमुखसँग कुरा गर्न मिल्दैन ।
‘यहाँको चिफले कसैको फोन उठाउँदैनन्’ पीडितसँगको कुराकानीको क्रममा ति एजेन्टले भन्छन्,‘अब मेडिकल लाईन पढाउँछु भनेर दिमाखमा नराखे हुन्छ । सरकारले ३८ लाख घोषणा गरेर केही उपलब्धि भयो त ?’
त्रिभूवन विश्व विद्यालयबाट अनुमति पाएको काठमाडौंको एकमात्रै कलेज किस्टमा मनोमानी हुँदा राज्य संयन्त्र भने मौन छ । ‘प्राइभेटमा जसले दिन्छ त्यसले पढ्न पाउँछ ,’ एजेन्ट भन्छन्,‘भोली पैसा लिएर विहान ९ बजे आउ । म भर्ना गराई दिन्छु । होइन भने मलाई फान गरिरहनु पर्दैन । लगभग अन्तिम पनि भइसक्यो ।’
भिडियोमा अभिभावकले किस्ट मेडिकल कलेजको एमडिको मोबाइल नम्बर माग्छन् ।
‘आशिष थापा (किस्ट मेडिकल कलेजका एमडि) को नम्बर कति हो ?’ अभिभावकको प्रश्नको जवाफमा दलाल भन्छन्,‘९८५१०४५६५० यो फोन उठाउँदैन । यो नक्कली नम्बर हो । म यहाँको कर्मचारी हो । माथिको पावर नचलेसम्म मेरो केही चल्दैन ।’
डेढ लाख कमिशन लिन्थेँ, मान्छे रोएर फर्किए
यसरी एउटा विद्यार्थीलाई भर्ना गराएबापत यी दलाललाई डेढलाख कमिशन आउँछ । ‘म एकदेखि डेढलाख लिएर काम गर्ने मान्छे हुँ । यहाँ ६४/६५ मा भर्ना भन्दा मान्छे रोएर फर्किएका छन्,’ उनले भने ।
किस्ट मेडिकल कलेजमा किन यस्तो हुन्छ ? ती दलालको उत्तर थियो,‘ यो म्यानेजमेन्ट कस्तो हो भन्ने मलाई थाहा छ । नौँ वर्ष भयो मैले जागिर खाएको । यहाँ कति रकम लिने नै ठेगान छैन । ७० लाख तिर्नेपनि छन् । ८० लाख तिर्नेपनि छन् । रिसिभ ल्याप्चे ३८ लाखको हुन्छ । अरु चाँही डोनेशन भनेर लिने हो ।’
चिकित्सा क्षेत्रमा सुधार गर्नभन्दै त्रिभूवन विश्व विद्यालयका प्राध्यापक डाक्टर गोविन्द केसीले लामो समयदेखि अनसन बसे । तर, यो अनसनमा राज्यसँग पटकपटक हुदै आएको सम्झौता पालना भएको छैन । ‘अहिले सरकारले एमबिबिएस भर्नाको लागि ३८ लाख रुपैयाँ तोकेको भनेको छ,’ ती दलाल भन्दै थिए,‘गोविन्द केसीको अनसनले केही भयो त ?’
फागुन २९,काठमाडौं । । मङ्गलबार बिहान प्रधानमन्त्री निवास बालुवाटारमा बसेको सत्तारुढ गठबन्धनको बैठकमा नेकपा (माओवादी
फाल्गुण २८, ललितपुर । ललितपुरको टीकाभैरवदेखि तिनपाने भन्ञ्याङ, भट्टेडाँडा, काल्चे, बगुवा हुँदै मकवानपुरको ठिङ्गन भएर हेटौँडा
फागुन २१, काठमाडौं। प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ ले नेपाली राजनीति पुनः नयाँ मोडमा आइपुगेको भन्नुहुँदै आफू
फागुन १६, काठमाडौँ । नेपाल स्टक एक्सचेन्ज (नेप्से) परिसूचकमा सामान्य अङ्कको गिरावट देखिएको छ ।
ललितपुर, फागुन १४ गते । नागरिकमैत्री पत्रकारिताका लागि सामाजिक सञ्जालको भरपुर उपयोग गरिनुपर्नेमा सरोकारवालाले जोड दिएका
माघ २६,काठमाडौँ । न्याय सेवा आयोगको परीक्षा महाशाखाले ४३ जना जिल्ला न्यायाधीशका लागि विज्ञापन गरेको
