हामी महान, सफल र बुद्धिमान मानिसहरुबाट धेरै कुरा सिक्न सक्छौं । उनीहरुको काम गर्ने तरिका र उनीहरुको बानीले नै सायद उनीहरुलाई महान बनाउँछ । तर थुप्रै बुद्धिमान मानिसहरुको अचम्मका बानी पनि हुन्छन् । त्यसोभए के तिनै बानीले उनीहरुलाई सफल हुन सधाएको थियो त ?
अथवा के चर्चित व्यक्तिका त्यस्ता अचम्मको बानीलाई सिकेर हामी पनि उनीहरुजस्तै सफल हुन सक्छौं ? पहिला तपाईंलाई केही महान व्यक्तिका यस्ता केही बानी बारे बताउँदै छौं । २० औं शताब्दीका महान आविष्कारक निकोला टेस्ला हरेक रात आफ्नो औंला घुमाउने व्यायाम गर्दथे ।
खुट्टाका हरेक औंलालाई कम्तीमा पनि उनले सय पटक घुमाउने गर्दथे । टेस्लाको दाबी अनुसार यसले उनको दिमागको कोशिका सक्रिय हुने गर्दछन् । २० औं शताब्दीका महान गणितिज्ञ भनिने पल अर्दोस एमफेटामाइन नामको रसायनको मद्दतले अंकको पहेली सुल्झाउने गर्दथे ।
एक पटक पललाई उनका साथीले एक महिनासम्म एम्फेटामाइन नलिए पाँच सय डलर दिने शर्त राखे । पल यसो गर्न सफल त भए तर आफूले गणितलाई एक महिना पछाडि धकेलेको उनले साथीलाई बताए । यस्तै महान बेलायती भौतिक विज्ञानशास्त्री न्यूटनको पनि आफ्नै विशेषता थिए ।
न्यूटनका बानीः
उनका अनुसार मानिसले विवाह गर्नु हुँदैन । सेक्सबाट टाढा रहनुपर्छ । उनले आफ्नो यो धारणालाई जीवनभरी पालना गरेको बताइन्छ । निकोलस टेस्ला पनि जीवनभर विवाह र सेक्स बिना नै रहेको बताइन्छ ।
यद्यपी, पछि टेस्लाले आफूलाई एक परेवासँग प्रेम बसेको बताएका थिए । संसारभरीका थुप्रै वैज्ञानिकका निकै रोचक विशेषता छन् । जस्तै इशापूर्वका गणितिज्ञ पाइथागोरसलाई सिमिको प्रयोगमा आपत्ती थियो । यस्तै गरी, अमेरिकी वैज्ञानिक बेन्जामिन फ्रेंकलिन नाङ्गो बसेर एयर बाथ अर्थात् वायु–स्नान गर्ने गर्दथे ।
त्यसो भए के बुद्धिमान मानिसहरुको यस्तै बानी हुन्छ ? के यसै कारण उनीहरुले यस्तो यस्तो सफलता पाएका हुन् ? वैज्ञानिकका अनुसार कुनै व्यक्ति अत्यधिक बुद्धिमान हुनुको सबैभन्दा ठूलो कारण वरिपरिको माहोल हुन्छ । दैनिकका बानीले पनि कुनै व्यक्तिलाई महानताको सिँढिमा चढ्न मद्दत गर्दछ ।
संसारभरीका महान व्यक्तिमध्ये सबैभन्दा अचम्मका वैज्ञानिक अल्बर्ट आइन्स्टाइन नै थिए । के हामी उनका अचम्मका बानीबाट केही सिकेर आइन्स्टाइनजस्तो बन्न सक्छौं ? यसबारे पत्ता लगाउने कोसिस गरौं ।
\
बुद्धिमान हुनुका कारणः
१० घण्टाको निन्द्रा र एक सेकेन्डको ‘न्याप’
हामी सबैलाई थाहा छ कि मिठो निन्द्रा हाम्रो दिमागलाई राम्रोसँग काम गराउनका लागि निकै आवश्यक छ । आइन्स्टाइन दैनिक १० घण्टा सुत्ने गर्दथे । जबकी अहिलेको समयमा एक अमेरिकी औसतमा ६.८ घण्टा मात्र सुत्ने गर्दछ ।
चर्चित लेखक जोन स्टिनबेकको भनाई अनुसार थुप्रै समस्याको समाधान राती मज्जाले सुत्दा हुने गर्दछ । जब राती मज्जाले निदाइन्छ तब समस्याको समाधान चुट्कीभरमा हुने गर्दछ । संसारका थुप्रै आविष्कार, विज्ञानका थुप्रै थ्योरी सुतिरहेका बेलामा नै दिमागमा आएका थिए ।
उदाहरणका लागि डीएनएको बनावट वा आइन्स्टाइनको थ्यारी अफ स्पेशल रिलेटिभिटी । सन् २००४ मा जर्मनको ल्यूबेक युनिभर्सिटीमा केही मानिसहरुलाई नम्बरको एक खेल सिकाउने कोसिस गरियो । जो मानिसहरुलाई सुत्ने मौका दिइयो उनीहरुले उक्त खेल निकै सजिलै सिके ।
जब हामी राती सुत्छौं तब हाम्रो अर्को दिमाग हल्का निन्द्राबाट गहिरो निन्द्रासम्मको चक्रबाट गुज्रिने गर्दछ । हरेक डेढ देखि दुई घण्टामा दिमागमा हलचल हुने गर्दछ । जब हामी सुतिरहेका हुन्छौं हाम्रो दिमाग निकै सक्रिय हुन्छ । हामी जति गहिरो निन्द्रा लिन्छौं दिमागले त्यति नै सक्रिय हुने मौका पाउँछ ।
दिमागको सक्रियताः
थ्यालामस भनिने दिमागको एक हिस्साले स्टिचिङ सेन्टरको जस्तो काम गर्दछ । जसले विभिन्न प्रकारका सिग्नल हाम्रो दिमागको भिन्न–भिन्न भागलाई पठाउने गर्दछ । यसको मद्दतले हामी राम्रोसँग सुत्न पाउँछौं । जो मानिसहरुको दिमाग सुतिरहेका बेला धेरै सक्रिय हुन्छ उनीहरु धेरै बुद्धिमान हुने बताइन्छ ।
सुतिरहेका बेला दिमागको सक्रियताका कारण उनी धेरै बुद्धिमान भए वा बुद्धिमान भएका कारण उनको दिमाग धेरै सक्रिय रह्यो त्यो भने स्पष्ट बताइएको छैन । आइन्स्टाइन काम गर्ने बेला पनि ‘न्याप’ लिने गर्दथे । उनी हातमा चम्चा लिएर आरामसँग कुर्सीमा सुत्ने गर्दथे र भुईंमा थाल राख्ने गर्दथे ।
ता कि निदाएपछि उनले समातेको चम्चा हातबाट फुस्किओस् र थालमा झरोस् । त्यसपछि उक्त आवाजले उनी ब्यूँझिने गर्दथे ।
दैनिक घुम्नेः
आइन्स्टाइन दैनिक टहल्न जान्थे । जब उनी न्यू जर्सीको प्रिन्सटन युनिभर्सिटीमा काम गर्ने गर्दथे तब दैनिक उनी चार किलोमिटरको पैदलमा निस्कने गर्दथे ।
चर्चित जीव वैज्ञानिक डार्विन पनि दैनिक ४५ मिनेटसम्म टहल्ने गर्दथे । अब यसको के फाइदा छ ? टहल्नु स्वास्थ्यको लागि मात्र फाइदाजनक छैन । यसले स्मरणशक्ति पनि बलियो बनाउँछ । रचनात्मक हुनका लागि खुल्ला हावामा हिँड्नु अत्यावश्यक छ । तर यस्तो कसरी हुन्छ ?
उत्कृष्ट स्मरणशक्तिः
सतहबाट सोच्दा यस्तो लाग्छ कि टहल्दा दिमागले सोच्ने काम राम्रोसँग गर्न पाउँदैन । हिँडिरहेका बेला सन्तुलन बनाइराख्न दिमाग क्रियाशिल हुने देखिन्छ तर वास्तवमा हिँडिरहेका बेला दिमागका केही भाग आराम गर्न थाल्छ ।
यतिबेला दिमागले सोच्नका लागि एकदम नयाँ तरिका अपनाउँछ । दिमागको जुन हिस्साको मद्दतले हाम्रो स्मरणशक्ति राम्रो हुन्छ, त्यसले निर्णय लिनसक्छ र हाम्रो सोचलाई बुझ्ने गर्दछन् त्यसकारण आफ्नो सक्रियता थोरै कम गर्ने गर्दछन् । यतिबेला हामी गहिरो सोचबाट गुज्रिने गर्दछौं । यस्तो काम दिमागले डेस्कमा बसिरहेका बेला गर्न सक्दैन ।
स्पागेटी खानुः
आखिर तेज दिमाग भएका मानिसहरु के खान्छन् ? आइन्स्टाइनलाई स्पागेटी निकै मनपर्ने बताइन्छ । वास्तवमा हाम्रो दिमागलाई काम गर्नका लागि थुप्रै ऊर्जाको आवश्यक पर्छ । दिमागको तौल हाम्रो शरिरको कूल तौलको दुई प्रतिशत मात्र हुने गर्दछ ।
तर दिमागले शरिरको कूल ऊर्जाको २० प्रतिशत उपभोग गर्ने गर्दछ । दिमागलाई निकै सजिलै पाइने ऊर्जा चाहिन्छ र लगातार चाहिन्छ । अहिलेको समयमा कार्बोहाइड्रेटको धेरै प्रयोग नगर्न सल्लाह दिइन्छ । तर मानिसहरुको दिमागले यसलाई सबैभन्दा रुचाएको ऊर्जाको स्रोत हो ।
रसायनको मद्दतः
दिमागले ग्लूकोजजस्ता सजिलै ऊर्जा दिने कुराहरुलाई मन पराउँछ । ग्लूकोजजस्तो कार्बोहाइड्रेटका साथै ऊर्जाका अन्य स्रोत जस्तै प्रोटिनलाई दिमागले त्यतिबेला प्रयोग गर्दछ जब यसलाई ऊर्जा अत्यावश्यक रुपमा चाहिन्छ ।
मानिसको शरिरले आफ्नो ऊर्जाको एक भागलाई बोसोको रुपमा बचाएर राख्दछ । तर दिमागलाई बचत जस्तो कुरामा विश्वास हुँदैन । त्यसकारण दिमागलाई अचानक अत्यधिक ऊर्जाको आवश्यकता पर्नसक्छ ।
यस्तो अवस्थामा शरिरका अन्य भागबाट ग्लायकोजेनजस्ता रसायनको मद्दतले दिमागले आफ्नो आवश्यकता पूरा गर्ने गर्दछ । धेरैजसो जब हामी खाना खाँदैनौं तब हामीलाई चक्कर लाग्ने गर्दछ । यस्तो यसकारण हुन्छ किनभने दिमागले आवश्यक ऊर्जा पाउँदैन ।
दिमागलाई तत्काल खाना चाहिएको हुन्छ । यस्तो अवस्थामा हामी राम्रोसँग सोच्न पनि सक्दैनौं । यस्तो मौकामा चीनी हाम्रो दिमागलाई तत्काल राहत दिन्छ । तर अन्य खानेकुरा खान छोडेर स्पागेटी वा कार्बोहाइड्रेटले भरिएका खानेकुरा मात्र खान सुरु गर्नुहोस् भन्न खोजिएको भने होइन ।
सिगार पिउनुः
आइन्स्टाइन सिगारका शौखिन थिए । उनी यूनिभर्सिटी क्याम्पसमा धेरैजसो धुँवा उडाउँदै हिँड्थे । तर के महान हुनुको पछाडि उनको धुम्रपान गर्ने बानी पनि हो ? यो कुरालाई पक्का रुपमा भन्न सकिन्नँ । आइन्स्टाइन त सडकमा फ्याँकिएका चुरोटको टुक्रा उठाएर आफ्नो सिगारमा भर्ने गर्दथे ।
तर यो कुरा ४० र ५० को दशकको हो । त्यतिबेला मानिसहरुलाई यो थाहा थिएन कि चुरोट र क्यान्सरको गहिरो नाता छ । यो कुरा आइन्स्टाइनको मृत्युको सात वर्ष पछि संसारलाई थाहा भयो । आज हामी सबैलाई थाहा छ कि धुम्रपान स्वास्थ्यको लागि कति हानिकारक छ । फोक्सोको क्यान्सरसँग यसको सिधा सम्बन्ध छ ।
साथै, धुम्रपानका कारण दिमागमा नयाँ कोसिका बन्न बन्द हुन्छ । दिमागको एक हिस्सा अर्थात् कोटेक्स पातलो हुने गर्दछ । धुम्रपान गर्दा दिमागले राम्रोसँग अक्सिजन पाउँदैन । तर एक अचम्मको अनुसन्धान पनि छ ।
धुम्रपानको लतः
अमेरिकामा करिब २० हजार किशोरमाथि भएको सर्वेक्षणका अनुसार जसलाई धुम्रपानको लत लागेको थियो उनीहरु १५ वर्षपछि धेरै बुद्धिमान भए । यद्यपी, बेलायतमा भएको एक अनुसन्धानका अनुसार धुम्रपान गर्नेहरुको आइक्यू कम हुन्छ ।
मोजा नलगाई बस्नुः
आइन्स्टाइनको अचम्मको बानीमा उनको मोजा नलगाउने बानी पनि पर्दछ ।
उनको मोजा धेरैजसो औंला नजिकैबाट च्यातिने गरेको उनी बताउँथे । यसका लागि उनले मोजा नै नलगाउने निर्णय गरे । अब बुद्धिमान हुने कुरामा उनको यो बानीको कति भूमिका छ त्यसबारे भने अनुसन्धान हुन बाँकी छ ।
यद्यपी, एक अनुसन्धानमा यो पत्ता लागेको छ कि जो मानिसहरु फर्मलको साटो क्याजुअल लगाएर परीक्षा दिन जान्छन् उनीहरु असफल हुने आशंका धेरै हुने गर्दछ । यद्यपी, आइन्स्टाइनको नजरमा बुद्धिमान हुनुको सबैभन्दा ठूलो तरिका प्रश्न सोधिरहनु हो । मानिसले कहिले पनि प्रश्न गर्न बन्द गर्न नहुने उनी बताउने गर्दथे ।
चैत ७,काठमाडौँ। सर्वोच्च अदालत परिसरबाट सोमबार अत्याधुनिक हतियारसहित पक्राउ परेका दुई जनालाई पाँच दिन हिरासतमा राख्न
चैत २, काठमाडौँ। दक्षिण कोरियामा सन् २०२४ का लागि रोजगार अनुमति प्रणाली (इपिएस) मार्फत जाने
फागुन २९,काठमाडौं । । मङ्गलबार बिहान प्रधानमन्त्री निवास बालुवाटारमा बसेको सत्तारुढ गठबन्धनको बैठकमा नेकपा (माओवादी
फाल्गुण २८, ललितपुर । ललितपुरको टीकाभैरवदेखि तिनपाने भन्ञ्याङ, भट्टेडाँडा, काल्चे, बगुवा हुँदै मकवानपुरको ठिङ्गन भएर हेटौँडा
फागुन २६, काठमाडौं। सत्तारुढ प्रमुख घटक नेकपा (एमाले) का वरिष्ठ उपाध्यक्ष ईश्वर पोखरेलले नयाँ सत्ता
फागुन २३,काठमाडौं। मन्त्रिपरिषद् आज विस्तार हुनेभएको छ । प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ का प्रेस सल्लाहकार गोविन्द